Συστημική θεραπεία

Τι είναι συστημική θεραπεία;

Η συστημική θεραπεία έχει τις ρίζες της στην οικογενειακή και αποτελεί μία μέθοδο ψυχοθεραπείας η οποία αναδύθηκε τη δεκαετία του΄50. Εκείνη την εποχή άρχισε να ευδοκιμεί ένας ολιστικός τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας, έναντι του έως τότε κυρίαρχου γραμμικού και αναλυτικού. Βασίστηκε στην κυβερνητική και στη γενική θεωρία συστημάτων του βιολόγου Ludwig von Bertalanffy (1950,1968), εστιάζοντας στο σύστημα ή το όλο. Σύμφωνα με τη συστημική οπτική, το σύστημα δεν είναι απλά το άθροισμα των μερών του, αλλά αφορά σε ένα σύμπλεγμα αλληλοεπηρεαζόμενων και αλληλοεξαρτόμενων μεταξύ τους στοιχείων. Κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα (Bateson, 1972). Ανθρώπινα συστήματα μπορεί να είναι η οικογένεια, το ζευγάρι, οι φίλοι, αλλά και ευρύτερα όπως ένας οργανισμός, μια κοινότητα κ.λπ. Η συστημική θεραπεία προσεγγίζει το άτομο ως μέλος των συστημάτων με τα μέρη των οποίων βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση. Η ανθρώπινη συμπεριφορά διερευνάται μέσα από το πλέγμα των αλληλεπιδράσεων των πλαισίων στα οποία σχετίζεται το άτομο και δεν περιορίζεται στην ατομικότητα, στα προσωπικά χαρακτηριστικά και τις ενδοπροσωπικές συγκρούσεις.

Πώς λειτουργεί το σύστημα;

Κάθε σύστημα έχει τη δική του δομή, λειτουργία, κανόνες και όρια. Τα συστήματα διέπονται από συγκεκριμένες ιδιότητες όπως την αλληλεπίδραση κατά την οποία η αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος μπορεί να επιφέρει αλλαγή σε ολόκληρο το σύστημα. Μια δεύτερη είναι η ομοιόσταση που αφορά στην τάση των συστημάτων να επιδιώκουν την σταθερότητα και την ισορροπία. Όταν παρατηρηθεί μια απόκλιση ενεργοποιούνται διεργασίες που έχουν στόχο να επαναφέρουν το σύστημα στην κατάσταση ισορροπίας. Μια τρίτη ιδιότητα είναι η κυκλικότητα η οποία καταργεί την έννοια της γραμμικότητας και της σχέσης αιτίου-αιτιατού. Στην κυκλική αιτιότητα οι σχέσεις μεταξύ των μελών ενός συστήματος υπερβαίνουν το κάθε μέλος ξεχωριστά, καθώς οι συμπεριφορές του ενός επηρεάζουν αλλά και επηρεάζονται από τις συμπεριφορές του άλλου.

Ποιες είναι οι σύγχρονες επιρροές;

Στη μεταμοντέρνα εποχή η συστημική θεραπεία επηρεάζεται από τις θεωρίες του κονστρουξιονισμού και του κοινωνικού κονστρουξιονισμού. Σύμφωνα με αυτές η πραγματικότητα είναι υποκειμενική και αποτελεί μια κατασκευή. Αυτό επιτρέπει την ανάπτυξη μιας περισσότερο ισότιμης σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπεύομενου. Ο θεραπευτής έχει τις δικές του υποθέσεις για το τι συμβαίνει στο άτομο, στην οικογένεια κλπ. και μέσα από το διάλογο και την ανταλλαγή θέσεων με το θεραπευόμενο θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός νέου συστήματος ιδεών και ενός νέου πλαισίου.

​

Πώς λειτουργεί η συστημική θεραπεία;

Η συστημική θεραπεία στην προσπάθεια της να κατανοήσει την πολυπλοκότητα, δουλεύει τις δυσκολίες του θεραπευόμενου και τα θέματα που τον απασχολούν, κάνοντας συνδέσεις μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου του ατόμου. Λαμβάνοντας υπόψη τις δυναμικές των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των συστημάτων του παρελθόντος και του παρόντος, τους ρόλους, τις αξίες, την κουλτούρα, την προσωπική του ιστορία, τις παιδικές εμπειρίες, έχει στόχο να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει πώς τα συναισθήματα του, οι συμπεριφορές του, οι σκέψεις του και οι τρέχουσες δυσκολίες του συνδέονται με τα πρώτα. Αυτές οι συνδέσεις διευρύνουν τις δυνατότητες για επανανοηματοδήσεις, νέες κατασκευές και αφηγήσεις της πραγματικότητας του ατόμου, επιτρέπουν την τροποποίηση των δυσλειτουργικών μοτίβων συμπεριφοράς και επικοινωνίας, προωθώντας την εις βάθος θετική αλλαγή.

​

Περισσότερες πληροφορίες:

 

• EFTA - European Family Therapy Association | Connecting Family Therapists and Trainers

• Schlippe, A. V., & Schweitzer, J. (2008). Εγχειρίδιο της Συστημικής Θεραπείας και Συμβουλευτικής (Β. Ιωαννίδου Επιμ., Ε. Μοτάκη Μτφ.) Θεσσαλονίκη: University Studio Press. (Τίτλος πρωτότυπου: Lehrbuch der systemischen Therapie und Beratung. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 2007)